Δείτε τι να περιμένετε – και να φοβηθείτε – στην επόμενη εξέλιξη του διαδικτύου.
Αρχικό από zdnet του Στιβ Ρέιντζερ,13 Σεπτεμβρίου 2022
Το όραμα του Διαδικτύου ως ελεύθερου και ανοιχτού χώρου ανταλλαγής πληροφοριών και καινοτομίας δεν ήταν ίσως ποτέ κάτι περισσότερο από αυτό – ένα ουτοπικό όνειρο.
Στην πραγματικότητα το Διαδίκτυο ήταν από πολλές απόψεις ένα τυχερό ατύχημα, ένα με τις ρίζες του σε μια συλλογή έργων τεχνολογίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ, που κατά κάποιο τρόπο εξελίχθηκε σε ένα παγκόσμιο δίκτυο. Και οι αξίες ορισμένων από τους πρώτους ενθουσιώδεις — οι οποίοι πίστευαν στις ανοιχτές ροές πληροφοριών, την ελευθερία του λόγου, την περιορισμένη ρύθμιση — φαινόταν, τουλάχιστον αρχικά, να εξαπλώνονται καθώς το διαδίκτυο μεγάλωνε.
Αλλά αυτό έγινε πριν από πολύ καιρό.
Καθώς το διαδίκτυο (και ο παγκόσμιος ιστός που χτίστηκε πάνω του) άρχισε να αποκτά δυναμική, αυτό το αισιόδοξο αν και κάπως ερασιτεχνικό ήθος άρχισε να υποχωρεί, ή μάλλον παραμερίστηκε, από πιο ισχυρές δυνάμεις – κυρίως σε σχέση με το χρήμα και την εξουσία.
«Η εποχή του παγκόσμιου διαδικτύου έχει παρέλθει. Η Ουάσιγκτον έχει συνεργαστεί στενά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες με τον ιδιωτικό τομέα και τους συμμάχους για την προώθηση ενός οράματος για ένα παγκόσμιο, ανοιχτό, ασφαλές και διαλειτουργικό διαδίκτυο, αλλά η πραγματικότητα του κυβερνοχώρου είναι τώρα εντελώς διαφορετική. Το διαδίκτυο είναι πιο κατακερματισμένο, λιγότερο ελεύθερο και πιο επικίνδυνο», προειδοποιεί πρόσφατη έκθεση του σημαντικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Η έκρηξη και η κατάρρευση του dotcom έκανε τόσο τους επιχειρηματίες όσο και τις κυβερνήσεις να συνειδητοποιήσουν τις ευκαιρίες και τις απειλές που προσφέρει αυτό το νέο δίκτυο.
Η άνοδος των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει κάνει το διαδίκτυο πιο εύχρηστο για τους περισσότερους ανθρώπους, αλλά έχει επίσης οδηγήσει στη δημιουργία μιας σειράς «περιτοιχισμένων κήπων» που ελέγχονται από αυτούς, εντός των οποίων οι πληροφορίες κρατούνται και δεν μεταφέρονται εύκολα.
Ως αποτέλεσμα, ένας μικρός αριθμός πολύ μεγάλων εταιρειών ελέγχει τι αναζητάτε στο διαδίκτυο ή πού μοιράζεστε πληροφορίες με τους φίλους σας ή ακόμα και κάνετε τις αγορές σας.
Ακόμα χειρότερα, αυτές οι εταιρείες έχουν κάνει πολλά για να αναπτύξουν αυτό που είναι ουσιαστικά “καπιταλισμός επιτήρησης” — παίρνοντας τις πληροφορίες που έχουμε μοιραστεί μαζί τους (σχετικά με το τι κάνουμε, πού πηγαίνουμε και ποιοι γνωρίζουμε) για να πουλήσουν σε διαφημιστές και άλλους. Καθώς τα έξυπνα τηλέφωνα (smartphones) έχουν γίνει ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους έχουμε πρόσβαση στο διαδίκτυο, αυτός ο καπιταλισμός επιτήρησης μας ακολουθεί τώρα όπου κι αν πάμε. Και ενώ η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (η λεγόμενη εποχή του «Web 2.0») υποσχέθηκε να επιτρέψει στα άτομα να παράγουν και να μοιράζονται το δικό τους περιεχόμενο, εξακολουθούσαν να είναι κυρίως οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας που παρέμειναν οι φύλακες.
Μια πλατφόρμα που κάποτε αφορούσε το άνοιγμα φαίνεται να κυριαρχείται από τη μεγάλη τεχνολογία.
Από την πλευρά τους, οι κυβερνήσεις έχουν συνειδητοποιήσει τη δύναμη του Διαδικτύου και έχουν γίνει πρόθυμες να το αξιοποιήσουν. Και ενώ το Διαδίκτυο ήταν σε μεγάλο βαθμό μια εφεύρεση των ΗΠΑ, και τουλάχιστον σιωπηρά ελέγχεται από τις ΗΠΑ από τότε, αυτό αλλάζει τώρα. Ορισμένες κυβερνήσεις θεσπίζουν νόμους και κανονισμούς που είναι κατανοητοί και καλοπροαίρετοι, με στόχο την προστασία των δικαιωμάτων και της ιδιωτικής ζωής των πολιτών τους. Εν τω μεταξύ, άλλα κράτη προσπαθούν να προστατεύσουν την εξουσία τους εμποδίζοντας τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες. Οι διακοπές λειτουργίας του Διαδικτύου, όπου τα κράτη αποφασίζουν απλώς να απενεργοποιήσουν το Διαδίκτυο σε περιόδους κρίσης, είναι όλο και πιο συχνές.
Ως αποτέλεσμα, το διαδίκτυο κατακερματίζεται όλο και περισσότερο σε ζώνες επιρροής
(το λεγόμενο φαινόμενο ‘splinternet’).
«Δεν μπορούμε να αφήσουμε το Διαδίκτυο να γίνει πιόνι γεωπολιτικής. Η πολιτικοποίηση των αποφάσεων σχετικά με την εσωτερική λειτουργία του Διαδικτύου δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο που μας βάζει σε μια γρήγορη πορεία προς ένα “splinternet” — ένα Διαδίκτυο τεχνητά χαραγμένο κατά μήκος πολιτικών, οικονομικών και τεχνολογικών ορίων. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες, ανοίγοντας την πόρτα για περαιτέρω περιορισμούς σε όλο τον κόσμο», προειδοποίησε η Κοινωνία του Διαδικτύου νωρίτερα φέτος.
“Ένας κόσμος στον οποίο ο ψηφιακός προστατευτισμός δημιουργεί ένα “θραύσμα” θα είναι ένας κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι σε διαφορετικές χώρες θα χάνουν την ικανότητα να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους — ένας κόσμος στον οποίο οι άνθρωποι θα είναι φτωχότεροι με κάθε έννοια της λέξης. Για οικονομικούς, πολιτικούς και πολιτιστικούς λόγους, είναι ζωτικής σημασίας τα δεδομένα να μπορούν να συνεχίσουν να ρέουν ελεύθερα πέρα από τα σύνορα και οι κυβερνήσεις να συνεργαστούν για να το καταστήσουν αυτό δυνατό“, δήλωσε ο φορέας του κλάδου των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών TheCityUK σε πρόσφατη έκθεσή του.
Έργα όπως το Great Firewall της Κίνας, το οποίο εμποδίζει την πρόσβαση σε πολλές υπηρεσίες και πηγές δεδομένων που φιλοξενούνται στη Δύση, είναι οι πιο προφανείς εκδηλώσεις αυτού. Η Ρωσία, επίσης, έχει καταβάλει προσπάθειες να αποστασιοποιηθεί από το ευρύτερο διαδίκτυο, αποκόπτοντας τους Ρώσους από υπηρεσίες όπως το Facebook.
Το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων επισημαίνει τις κινήσεις του Πεκίνου και της Μόσχας, ειδικότερα, οι οποίες προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα όραμα κυριαρχίας στον κυβερνοχώρο με βάση τον κρατικό έλεγχο στο διαδίκτυο. «Ο διεθνής ανταγωνισμός για την εξουσία επιταχύνει τον κατακερματισμό των τεχνολογικών σφαιρών», προειδοποιεί.
Όμως, παρά τις προσπάθειες διαχείρισης, εμπορευματοποίησης και περιορισμού της εμβέλειας του διαδικτύου, η τεχνολογική καινοτομία συνεχίζεται, ορισμένες από τις οποίες ισχυρίζονται ότι κρατούν το κλειδί για τη μείωση της συγκέντρωσης ισχύος στα χέρια των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας.
Έννοιες όπως το Web3 υπόσχονται ένα αποκεντρωμένο όραμα του Διαδικτύου, όπου η δύναμη των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας σπάει. Αντ ‘αυτού, είναι ο μεμονωμένος χρήστης του διαδικτύου που θα έχει για άλλη μια φορά την εξουσία για το τι μοιράζονται και πότε και ποιος κερδίζει από αυτό. Το Web3 θα χρησιμοποιήσει τεχνολογίες blockchain για να δημιουργήσει αποτελεσματικά ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία τα οποία στη συνέχεια μπορείτε να ανταλλάξετε ή να ανταλλάξετε όπως κρίνετε κατάλληλο.
Φυσικά, η φήμη των NFT, του blockchain, του Bitcoin και μεγάλου μέρους του κόσμου του De-Fi έχει σφυρίξει πρόσφατα, καθώς θεωρείται ευρέως περισσότερο ως πηγή θλιβερών σχεδίων και έργων γρήγορου πλουτισμού και έργων με σημαντικά ελαττώματα ασφαλείας παρά το μέλλον του Διαδικτύου. Ωστόσο, είναι σαφές ότι πέρα από αυτήν την ακατάστατη τρέχουσα κατάσταση βρίσκεται η πιθανότητα σημαντικής διαταραχής.
Η εικονική πραγματικότητα και η επαυξημένη πραγματικότητα θα μπορούσαν να επιτρέψουν στον ψηφιακό κόσμο να γίνει ορατός γύρω μας – επικαλύπτοντας την καθημερινή πραγματικότητα με φανταστικά πλάσματα ή απλά παρέχοντας υπενθυμίσεις χρήσιμων πληροφοριών (ποιο ήταν το όνομά του ξανά;).
Αλλά οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας βλέπουν επίσης την εμφάνιση αυτών των τεχνολογιών metaverse ως μια άλλη ευκαιρία να χτίσουν τον επόμενο και ίσως τον τελικό περιφραγμένο κήπο τους. Όποιος κερδίσει σε αυτόν τον νέο εικονικό κόσμο θα μπορούσε να βρεθεί με ένα μόνιμα δικαιολογημένο σχεδόν μονοπώλιο πρόσβασης σε αυτό το ψηφιακό σύμπαν, όπου λαμβάνει τις αποφάσεις για το τι βλέπουμε και κάνουμε και συλλέγει όλα τα χρήματα.
Οι αποκεντρωμένες τεχνολογίες Web3, όπως τα NFT και τα ψηφιακά νομίσματα που βασίζονται σε blockchain, μπορεί να είναι ένας τρόπος να σπάσουν αυτά τα εικονικά μονοπώλια δίνοντας πίσω κάποιον έλεγχο. Εναλλακτικά, μπορεί απλώς να δημιουργήσουν μια νέα γενιά διοδίων για να πληρώσουμε όλοι μας. Είτε έτσι είτε αλλιώς, είναι πιθανό τουλάχιστον δύο χρόνια έως μια δεκαετία μακριά από το mainstream σύμφωνα με τον τεχνολογικό αναλυτή Gartner.
Ακριβώς όπως η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο ψηφιακός κόσμος είναι πάντα στο μάτι μας, άλλες τεχνολογικές τάσεις μπορεί όλο και περισσότερο να καταστήσουν το Διαδίκτυο αόρατο για εμάς.
Οι υπολογιστές περιβάλλοντος στοχεύουν στην ενσωμάτωση της υπολογιστικής ισχύος στον κόσμο γύρω μας, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να είμαστε μόνιμα κολλημένοι στις οθόνες μας. Τα έξυπνα σπίτια που προσαρμόζονται στη συμπεριφορά μας χωρίς να χρειάζεται να ρωτήσουμε είναι μόνο ένα παράδειγμα αυτού.
Και πάλι, ενώ θα μπορούσαν να υπάρξουν μεγάλα οφέλη, σημαίνει επίσης ότι παραδίδουμε και πάλι πολλές προσωπικές πληροφορίες για τη ζωή μας. Αυτό σημαίνει ότι το απόρρητο και η ασφάλεια πρέπει να είναι ισχυρότερα από ποτέ, κάτι που θα αποτελέσει πρόκληση καθώς οι νέες καινοτομίες δημιουργούν πάντα νέες απειλές για την ασφάλεια – και δεν έχουμε αντιμετωπίσει ιδιαίτερα καλά τις σημερινές προκλήσεις ασφαλείας. Από αυτή την άποψη, ο κίνδυνος είναι ότι χτίζουμε νέες τεχνολογίες πάνω σε μια ήδη ταλαντευόμενη στοίβα — μια ψηφιακή Jenga υψηλού κινδύνου, όπου μια λανθασμένη κίνηση θα μπορούσε να δει τα πάντα να καταρρέουν.
Το διαδίκτυο και όλα όσα χτίζουμε πάνω σε αυτό δεν ήταν ποτέ πιο κεντρικά για τις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά το μέλλον του δεν ήταν ποτέ λιγότερο σαφές. Υπάρχει ακόμη δρόμος για την οικοδόμηση ενός δικαιότερου και πιο ανοικτού διαδικτύου, αλλά οι προκλήσεις δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερες.